Kiesextracties bij een konijn met gebitsproblemen ....
Op deze pagina behandelen we een alternatief voor het wegslijpen van de haken bij een konijn. We kunnen bepaalde kiezen trekken (= extraheren) als door deze kiezen steeds gebitsproblemen ontstaan. Niet elke kies is geschikt om te trekken en zeker kunnen we niet alle kiezen trekken, we zullen dit op deze pagina proberen toe te lichten.
LET OP: Als er een abces aanwezig is, is de extractie veel gemakkelijker dan als er relatief gezonde kiezen zijn die een afwijkend groei hebben maar vast zitten in de tandkas en vooral in de dunne onderkaak
Doorverwijzing door een collega dierenarts om alle kiezen te laten trekken?
We krijgen vaak de vraag of we de afwijkende kiezen bij het konijn kunnen trekken om op die manier het probleem op te lossen. In principe kunnen we de kiezen trekken bij een konijn. Maar we kunnen niet alle kiezen bij een konijn, zoals we dat wel bij een kat kunnen. Een konijn heeft andere kiezen dan een kat, qua lengte en vorm!
Wat gaan we doen bij het eerste bezoek bij een konijn met een terugkerend gebitsprobleem ...
Als u bij ons komt met een konijn met een gebitsprobleem dat regelmatig terugkomt; dan zullen we bij het eerste bezoek het gebit onder verdoving beoordelen. Met een video endoscoop maken we foto's van de tanden en kiezen en leggen de problemen die spelen hiermee vast. En we maken dentale röntgenfoto's, om de tand en kieswortels in beeld te krijgen. Daarna behandelen we het gebit op onze manier: we zullen de kiezen radicaal inkorten met behoud van glazuurrichels en we wachten nu af hoe het verder gaat. Als er enkele kiezen sterk verlengd of afwijkend zijn, zoals gespleten kiezen of losse kiezen dan zullen we deze wel trekken.
Controle zodra er weer een probleem ontstaat ....
Als het probleem na 2-3 maanden weer terugkomt kunnen we zien of het weer om dezelfde kiezen gaat die eerder het probleem gaven. En dan kunnen we per kies beoordelen wat we gaan doen qua behandeling.
De reden van het bovenstaande is dat we met zekerheid moeten kunnen zeggen welke kies het probleem is.
Vaak wordt er onvoldoende vastgelegd door de verwijzend dierenarts welke kies/kiezen het probleem geeft. Indien er meerdere kiezen het probleem geven zullen we per kies moeten kijken wat we aan deze afwijkende kies/kiezen kunnen doen. Moeten we het blijven slijpen, kunnen we de afwijkende kies trekken of kunnen we een wortelkanaalbehandeling uitvoeren.
De behandel opties die we per kies hebben zijn:
1. Haken weghalen (knippen) met een rongeur.
2. Kiezen radicaal inkorten (slijpen) met behoud van glazuurrichels.
3. Een extractie van de afwijkende kiezen.
4. Een wortelkanaal behandeling.
Wat te doen als er veel afwijkende kiezen zijn ....
Als er bij een konijn veel afwijkende kiezen worden gezien dan kunnen we niet al deze afwijkende kiezen trekken of een wortelkanaalbehandeling op uit voeren. We zullen de kiezen in model slijpen en kijken wat er gaat gebeuren. Als er veel kiezen steeds een probleem blijven geven, dan zullen we deze afwijkende kiezen met knippen of slijpen in model houden. We kunnen eenvoudigweg niet alle afwijkende kiezen trekken.
Bij dit soort multiple problemen kunnen we niet met een gerichte kies extractie of wortelkanaalbehandeling een oplossing bieden. En zullen we de problemen met knippen of slijpen moeten blijven behandelen. We zullen bij elk bezoek bekijken wat het de beste oplossing op dat moment is voor elke kies.
Als er zoveel kiezen zijn met een afwijking dan is ons advies: blijf de kiezen slijpen en probeer of de uitgroei dermate wordt dat de afslijting beter wordt en het probleem daarmee minder wordt.
Wat gaan we doen ....
Bij sommige kiesproblemen die steeds terugkomen kunnen we een oplossing bieden door de kies of kiezen te trekken of een wortelkanaalbehandeling op uit te voeren. Als er een afwijkende slijtage is of een gespleten kies dan is de extractie goed te doen en zal het tot een probleem oplossing leiden => Helaas kan dit niet altijd ....
Het kan zijn dat er teveeel afwijkende kiezen zijn (zie hierboven) of dat er een dermate afwijkende kieswortel is dat een extractie of wortelkanaalbehandeling niet mogelijk is (zie verderop). Dan zullen we de kiezen met knippen of slijpen goed moeten houden.
Op deze pagina gaan we hieronder de kies extractie bij een konijn toelichten
Voor een kies extractie moet een konijn onder verdoving worden gebracht. Als het konijn onder verdoving is brengen we een starre beksperder aan tussen de kiezen en wangsperders. We plaatsen een klem op de tong en gebruiken licht en een dentale loupebril om de kiezen goed in beeld te brengen. Ook gebruiken we een video endoscoop om foto’s te maken en om alle kiesoppervlaktes groot in beeld te krijgen. Met een Crossley Molar Luxator wordt de afwijkende kies rondom los gemaakt en getrokken met een smalle gebogen tang: een kleine babymixter of een gebogen arterieklem (pean).
Als de kies getrokken is vullen we de tandkas met SpongostanTM en hechten het slijmvlies. Voor het hechten buigen we de naald in een grotere ronding om de bocht te kunnen maken. Slijp de overgebleven kiezen en tanden in model. Controleer na 6 - 8 weken hoe de uitgroei van de kiezen tegenover de getrokken kies verloopt. Houd er rekening mee dat als je een kies in de rij trekt, dat de tegenoverliggende kies dan wel blijft doorgroeien mits deze contact blijft maken. Onze ervaring is dat als je alle kiezen van de bovenkaak of onderkaak moet trekken, dat de tegenoverliggende kant stopt met groeien. De kiezen van een konijn blijven alleen groeien als ze contact maken met een tegenoverliggende kies.
Wat te doen als een kies afbreekt tijdens de extractie?
Als een kies afbreekt dan zijn er twee opties. Als de kieswortel niet ontstoken is kan deze verder met rust worden gelaten. De kies zal uitgroeien en kan op een later moment getrokken worden. Een andere mogelijkheid is om het restant van de kieswortel op te zoeken en te trekken. Als het om een voorste kies gaat wordt het slijmvlies voor de 1e kies geopend. Bij de andere kiezen worden de aangrenzende kiezen weggeboord om een beter overzicht te krijgen. We gebruiken een video endoscoop met 30 graden hoek om de kies in de diepte van de tandkas in beeld te krijgen.
Welke kiezen kunnen op deze manieren worden behandeld ....
Bij alle bovenkaaks kiezen is een extractie mogelijk:
Als er bij herhaling problemen aan de kiezen van de bovenkaak ontstaan dan is er zeker de optie deze te trekken.
Als we kiezen trekken dan zullen we de 1e en/of 2e kies vooraan (P1+P2) of achteraan (M2+M3) in de rij van de kiezen trekken. In het verleden waren we huiverig on de middelste kiezen (P3+M1) in de bivenkaak te trekken. Het idee was dat de tegenoverliggende kiezen van de onderkaak dan door zullen groeien in het gat dat ontstaat. De ervaring leert dat de kiezen van de bovenkaak ernaast meer uit elkaar gaan staan en het gat opvullen.
Bij Snuffie is de 1e kies van de rechterbovenkaak te lang ....
Bij het konijn Snuffie trekken we de 1e kies van de rechter bovenkaak. De stand van de kies is afwijkend en geeft om de paar maanden een probleem.
De kiezenrij aan de linkerkant is goed. De rechterij is niet mooi qua vorm, er is een gebogen lijn van de kiezen en de 1e kies van de bovenkaak slijt niet af op de 1e kies van de onderkaak.
Een enkele kies van de bovenkaak is relatief makkelijk te extraheren. We vullen het gat van de tandkas op met spongostan en hechten het slijmvlies dicht. We zien een te lange 5e kies van de linker bovenkaak bij Mario. De kies wordt rondom losgemaakt met een crossley molar extractor en daarna met een tang getrokken,
We vullen de tandkas op met mesitran honingzalf en daarna met spongostan en hechten het slijmvlies dicht. De truc is om de naald sterker te buigen zodat de bocht gemaakt kan worden.
We adviseren als er kiezen zijn getrokken om na 2-3 maanden het gebit te laten nakijken of de kiezen die er tegen overliggen niet sterk uitgroeien: mocht dit zo zijn dan is het advies de kiezen in model te slijpen. De ervaring leert dat de kiezen die geen contact maken niet meer groeien. Echter er zijn uitzonderingen op de regel.
Bij de onderkaaks kiezen is een extractie of een wortelkanaalbehandeling mogelijk:
De onderkaak bij een konijn is smal en de kieswortel loopt ver door in de onderkaak. Als een kies in de onderkaak getrokken wort is de kans op een breuk van de onderkaak (= de ramus mandibularis) groot! We kunnen de 1e en de 4e en 5e kies van de onderkaak vaak wel trekken maar de 2e en 3e kies niet zonder kaakbreuk!
Als er bij herhaling problemen aan de achterste 2 kiezen (M2+M3) van de onderkaak ontstaan dan is de extractie van deze kiezen mogelijk. Ook kunnen we de 1e kies van de onderkaak de P1 redelijk goed trekken.
Als er bij herhaling problemen aan de voorste 3 kiezen van de onderkaak (P1+P2+M1) ontstaan dan is een wortelkanaal hierop mogelijk. Vooral de optie om een wortelkanaal op alleen de 2e (en 3e) kies te kunnen uitvoeren is interessant, want dan blijft de kiezenrij mooi intact. En de ervaring leert dat de 1e kies en die erachter naar elkaar toe draaien om het gat op te vullen.
In principe kunnen we kiezen trekken bij een konijn.
Maar we kunnen niet alle kiezen trekken bij een konijn, zoals we dat bij een kat kunnen.
Een konijn heeft andere kiezen dan een kat, qua lengte en vorm!
Totaal kiesextractie bij het konijn ....
We krijgen vaak de vraag of we een definitieve oplossing kunnen bieden door de alle kiezen bij het konijn te trekken om op die manier het probleem op te lossen. In principe zou dit mogelijk zijn maar het is technisch niet uit te voeren en een konijn kan dan eenvoudigweg niet meer eten!
Nadeel 1: Het eten zal een probleem worden ....
Een konijn kan dan gewoon minder goed eten als alle kiezen getrokken zijn, het zal echt moeite hebben met eten. Hooi en groente zal dan niet meer gegeten kunnen worden. Het konijn zal dan geweekte biks moeten eten als een aftands paard.
Als een konijn geen goede kiezen meer heeft door ADD, dan zullen er altijd wat kies stompjes aanwezig zijn waarmee het konijn geweekte brokjes kan eten met de stompjes kiezen die er nog zijn.
Een tandenloos konijn is geen probleem, maar een kiezenloos konijn is wel een probleem!
Nadeel 2: het herstel kan echt tegen vallen als je een hele kiezen rij trekt ....
Als je een hele kiezen rij trekt in de onder- of bovenkaak, dan is dat een belasting voor het herstel bij een konijn. We hebben een aantal keren gezien, dat het slijmvlies van een konijn niet goed gaat genezen als we een hele afwijkende kiezenrij van de onderkaak in een keer hebben getrokken. Het gat van de 5 kiezen van de onderkaak of de 6 kiezen van de bovenkaak is dan dermate groot dat het slijmvlies zich niet goed kan herstellen. We adviseren daarom om dit niet te doen!
Nadeel 3: Je moet als je de kiezen van de bovenkaak trekt ook die van de onderkaak trekken ....
Dit probleem valt gelukkig mee!
De kiezen groeien niet meer door als alle kiezen van de tegenoverliggende kant (= onderkaak kiezen ten opzichte van de bovenkaak kiezen) zijn getrokken zijn. Onze ervaring is dat in het merendeel van de gevallen de groei stopt van de tegenoverliggende kiezen. Als we de kiezen van de bovenkaak getrokken hebben in verband met een abces dan stopt de groei van de tegenoverliggende onderkaak kiezen
De gedachte is dat ten gevolge van druk die wordt uitgeoefend van de kiezen die elkaar raken er een trigger is om te groeien. Als deze druk op elkaar wegvalt dan stopt de groei. Bij enkele konijnen was dat niet het geval en groeiden de onderkaaks kiezen door. Deze moeten dan om de paar maanden worden ingekort.
Als we kiezen trekken dan zullen we de 1e en/of 2e kies vooraan of achteraan in de rij van de kiezen trekken en niet de kiezen in het midden van de rij. Als er een gat in de rij komt dan zullen de tegenoverliggende kiezen door blijven groeien en in dit gat groeien.
Is een kies extractie mogelijk - makkelijk ....
Technisch is het zeker mogelijk om de kiezen bij een konijn te trekken, maar let op:
- De kies die je boven het slijmvlies ziet is het topje van de ijsberg! Het grootste deel van de kies zit in het kaakbot.
- De onderkaak is heel dun qua bot - het gevaar van een breuk is groot!
- De tandkassen van de diverse kiezen liggen strak tegen elkaar aan. Als je 1 of 2 kiezen trekt probeer dan de tandkas van de volgende kies intact te houden. Het moet geen dominoday worden!
- Je moet als dierenarts ervaring, maar vooral ook heel fijn - dun instrumentarium hebben om kiezen intraoraal te trekken.
- Het is belangrijk om dentale rontgenfoto's van tevoren maken. We gebruiken extra- en intraorale dentale rontgenfoto's. Het is belangrijk om te zien hoe de wortels van de kiezen lopen. Zijn ze recht, mooi begrensd en zijn er twee pulpaholtes? Maken ze een afwijkende bocht in de wortelpunt? Zijn er afwijkingen te zien inde kieswortel? Dit alles kan zorgen dat je de kies niet kunt trekken.
NB: We raden aan dierenartsen aan die niet ervaren zijn bij de extractie bij een konijn om alleen loszittende kiezen te trekken en geen "gezonde" kiezen te proberen te trekken.
Gespleten kiezen trekken ....
Als we gespleten kiezen zien dan zullen we zeker die proberen te trekken. Als gespleten kiezen lang aanwezig zijn kunnen ze aanleiding zijn om een abces te vormen. Wat ons opvalt is dat we vaak gespleten kiezen zien bij een satijn konijn.
We hebben de 2e gespleten kies getrokken en de 1e en de 3e kies gaan meer naar elkaar toe draaien en vullen het gat op.
ADD - Acquired Dental Disease - kiezen kunnen niet worden getrokken ....
Let op we kunnen niet alle kiezen trekken bij een konijn!
Als er afwijkende kiezen ontstaan dan zie je bruin verkleurde kiezen die afwijkend qua vorm en structuur zijn. Deze kiezen zijn dermate afwijkend dat we deze niet kunnen trekken. We zullen ze in model slijpen en de afwijkende kiezen die los zitten trekken.
Maak van te voren dentale röntgenfoto's ....
Het advies is om voordat er aan een kieswortel extractie wordt gedacht van te voren röntgenfoto's te maken, en het liefst dentale röntgenfoto's, om te zien of de kies kan worden getrokken of dat de kieswortel afwijkend is en niet getrokken kan worden, Vergelijk dit met tandresorptie / tandhalslaesie zoals bij een kat. We kunnen als de tand- of kieswortel afwijkend qua vorm is de kies niet trekken, omdat deze verankerd is in het bot. Bij konijnen heet het ADD - Acquired Dental Disease: zie onze pagina over ADD ....
Hierboven zijn de gewone röntgen overzichtsfoto's te zien. We maken sinds 2016 ook röntgenfoto's op kieswortel detail met de CR Durr 7 dentale röntgenfoto's.
Met dentale röntgenfoto's zie je meer detail ....
De kieswortels van de rechter onderkaak zijn verandert qua structuur we zien de twee pulpaholtes niet meer afzonderlijk en de pulpaholtes zijn sterk verkort: de groei is gestopt. Ook is er geen tandkas en kieswortel meer van elkaar te onderscheiden. De lamina dura van de tandkas en de kieswortel zijn niet goed van elkaar te onderscheiden.De kiezen van de rechter onderkaak kunnen we niet trekken!
Samenvattend:
We krijgen vaak de vraag of we de afwijkende kiezen bij het konijn kunnen trekken om op die manier het probleem op te lossen.
We kunnen losse en gespleten kiezen trekken en kiezen die vast zitten op bepaalde plekken in het gebit.
In principe kunnen we inderdaad kiezen trekken bij een konijn.
Maar we kunnen niet in één keer alle kiezen trekken bij een konijn, zoals we dat bij een kat kunnen.
Een konijn heeft andere kiezen dan een kat, qua lengte en vorm! En als we een kies / kiezen trekken, dan kan / kunnen de tegenoverliggende kiezen doorgroeien als ze contact maken met de ernaast gelegen kies / kiezen.
Een bijkomend probleem is dat als er teveel kiezen een afwijking hebben, we eenvoudig weg niet al deze kiezen kunnen trekken.
Afwijkende kiezen kunnen we niet trekken: als de kieswortels kunnen afwijkend van vorm en structuur zijn zodat het trekken niet mogelijk is, de kiezen zitten dan te vast en kunnen niet getrokken worden.
We hebben bij het eerste bezoek het gebit in beeld gebracht en behandeld:
Als het probleem na 2-3 maanden weer terugkomt kunnen we zien of het weer om dezelfde kiezen gaat die eerder het probleem gaven.
De behandel opties die we per kies hebben zijn:
1. Haken weghalen (knippen) met een rongeur (zie de vorige pagina).
2. Kiezen radicaal inkorten (slijpen) met behoud van glazuurrichels (zie de vorige pagina).
3. Een extractie van de afwijkende kiezen.
4. Een wortelkanaal behandeling (xie de volgende pagina).
Kijk voor meer informatie op onze pagina's over deze problemen ....
 |
 |