Konijn met een nat oog of dacryocystitis
Dacryocystitis is een ontsteking van het traanzakje en de traanbuis. Deze ontsteking kan ooguitvloeiing veroorzaken een zogenaamde tranenvloed. Het oog is te nat en vaak is er een wittige uitvloeiing.
Oorzaak…
– Ingedroogd traanvocht = wittig oogvocht
Soms is er alleen wat witte oog uitvloeiing door ingedroogd traanvocht en heeft het konijn er geen last van. Maar de traan afvoer van het oog via de traanbuis kan ook verstopt raken, met als gevolg een nat oog en de uitvloeiing vloeit dan over de ooglidrand heen en geeft een traanstreep. Ook als de traanbuis opening te klein is zal het traanvocht over de onder ooglidrand lopen omdat het niet via de traanbuis kan weg vloeien.
– Ontsteking van het traanzakje of traanbuis
In het merendeel van de gevallen van een nat en ontstoken oog (ten gevolge van een traanbuis) is het puur alleen een traanbuis probleem. De oorzaak kan een te kleine traanbuis opening zijn of een ontsteking van de traanbuis, een zogenaamde dacryocystitis. Er kan een overloop van traanvocht over het onder ooglid ontstaan en dan noemen we de huidontsteking eronder een mediale ooghoek dermatitis.
Er kan ook een vieze pussige uitvloeiing zijn, doordat de traanbuis / traanzak zelf sterk ontstoken is. De huid onder het oog is dan vies en er is pus in het oog te zien. De cornea van het oog kan wit worden op de plek waar de pus vanuit de traanbuis het oog raakt.
– Kies- of tandprobleem en daardoor een verstopping van de traanbuis.
De traanbuis kan door en tand- of kieswortelprobleem van de voorste kiezen dichtgedrukt worden. De traanbuis loopt vanaf het onder ooglid naar de neusholte, zie verderop de uitleg hoe de traanbuis precies loopt. Aan het begin zit een verbreding en dit wordt het traanzakje of saccus lacrimalis genoemd. We zien maar af en toe dat een tand- of kieswortelprobleem de oorzaak is van een traanbuis probleem.
Behandeling zonder sedatie…
We behandelen de konijnen in eerste instantie met een lokale oogverdoving te geven en dan de traanbuis door te spoelen. Op deze manier is te zien of de traanbuis passabel is. Ook zal de traanbuis op deze manier schoongespoeld worden. Dit is goed te doen als het oog licht ontstoken is of een wittige uitvloeiing heeft.
Als de traanbuis passabel is dan komt er vocht uit de neus.
De nabehandeling bestaat daarna weer uit waterige oogdruppels die echt door de traanbuis kunnen gaan. Het zijn oogdruppels met een antibioticum en corticosteroïden erin. De behandeling loopt gedurende 2 tot 3 weken 2 a 3x daags 1 druppel in het oog.
Behandeling onder sedatie…
Indien er een ernstige ontsteking is of als de problemen steeds terugkomen, of als de traanbuis niet passabel is, dan behandelen we de traanbuis onder verdoving. We spoelen de traanbuis in eerste instantie vanuit de traanbuis opening bij het oog. Deze opening is in het onder ooglid gelegen. Als de opening erg klein is, dan rekken we de traanbuis opening op om deze opening groter te maken en spoelen daarna de traanbuis vanuit het oog naar de neus schoon ….
Zie de film hieronder ….
De tanden en kiezen worden nagekeken of er tekenen van gebitsproblemen zijn. En er worden dentale röntgenfoto’s gemaakt.
De traanbuis komt in de neusholte vlak in de buurt van de tandwortel uit (zie verderop op de pagina). Op de foto’s hieronder is een konijn te zien met erge ontsteking vanuit de traanbuis. Er komt pus uit het oog en uit de neus aan de rechterkant.
Op de onderstaande foto’s is te zien dat er echt pus uit de traanbuis gespoeld kan worden, kijk ook op onze youtube pagina voor een film hoe dit spoelen gaat ….
Hieronder zijn enkele foto’s te zien van de film hierboven waarbij we de traanbuis vol met pus uitspoelen.
Indien nodig rekken we de traanbuis opening op en spoelen de traanbuis vanuit de traanbuis opening in het onder ooglid met een spoelvloeistof door. De vloeistof is fysiologische zoutoplossing oplossing.
We gebruiken een gebogen canule. Eerst spoelen we de traanbuiszak uit met fysiologische zoutoplossing. Als er geen pus of witte uitvloeiing meer uitkomt dan brengen we de canule dieper in en proberen het kanaal in de schedel te vinden dat in de neus uitkomt (zie röntgenfoto’s verderop deze pagina).
Indien de traanbuis opening te klein is dan kan het traanvocht niet via de traanbuis naar de neus weglopen en loopt het traanvocht over het onder ooglid over de huid onder het oog. We kunnen deze opening oprekken met een traanbuis dilatator.
De gebogen canule wordt via de traanbuis opening in het onder ooglid, via de traanbuiszak in de opening van het traanbuiskanaal ingebracht. Nu kan er druk gezet worden en komt, als de traanbuis passabel is, het vocht uit de neus stromen.
Hieronder zijn röntgenfoto’s te zien waarbij te zien is dat de gebogen canule in het traanbuis kanaal zit.
De nabehandeling bestaat uit waterige oogdruppels die door de traanbuis kunnen gaan. Het zijn oogdruppels met een antibioticum en corticosteroïden erin. De behandeling loopt gedurende 2 tot 3 weken 2 a 3x daags 1 druppel in het oog.
Daarbij geven we (indien nodig) antibioticum gedurende een paar weken en een pijnstillend en ontstekingsremmend middel. Als er zalf wordt gebruikt is deze vaak niet vloeibaar genoeg om in de traanbuis terecht te komen.
NB: zalf is goed te gebruiken als er een oogontsteking is maar niet bij een traanbuis probleem.
Uitgebreide behandeling onder sedatie…
Onder sedatie zal de bek geïnspecteerd worden. Om een goed beeld te krijgen worden er ook röntgenfoto’s van de schedel gemaakt. De stand en de plaats van de kiezen en tanden en de vorm is dan in beeld te brengen. Er worden meerdere opnames gemaakt, het is belangrijk om de schedel in diverse standen te draaien om een goed beeld te krijgen.
Bij de bekinspectie zien we sterk afwijkende kiezen aan de linker bovenkaak.
We gaan dentale röntgenfoto’s maken. Op de röntgenfoto’s hieronder is te zien dat de kieswortels de oorzaak zijn. In het merendeel van de traanbuis ontstekingen is dit niet het probleem.
Hoe loopt het traanbuis kanaal. We laten dat zien aan de hand van een schedel en een röntgenfoto. Aan de mediale ooghoek zit de opening van de traanbuis.
Indien de traanbuis op de normale foto’s niet gelijk zichtbaar is dan maken röntgenfoto’s met röntgencontrastmiddel in de traanbuis om zo het verloop van de traanbuis in beeld te brengen.
Op onderstaande foto’s is te zien waar de traanbuis loopt
We hebben bij een schedel een cerclage draad aangebracht in het traanbuis kanaal om in beeld te krijgen hoe het traanbuis kanaal in de schedel bij het konijn loopt. Op de röntgenfoto hieronder is goed te zen hoe het traanbuis kanaal loopt in de schedel bij het konijn.
We hebben een nieuwe techniek bedacht: retrograde spoeling
Als de traanbuis niet te spoelen is vanuit het oog naar de neus dan kun je ook vanuit de neus naar het oog de traanbuis spoelen = retrograde spoeling van de traanbuis = tegengestelde richting spoelen. Het is wel even zoeken om de traanbuis opening in de neus te vinden, maar als je als dierenarts door hebt waar het zit is het niet eens zo heel moeilijk. Je moet het zien als een soort trucje om, om de hoek in de traanbuis, een dunne canule in te brengen.
We kunnen met een endoscoop de traanbuis uitstroom opening in beeld brengen, echter dit is lastig en zal zeker niet bij elk konijn lukken!
Op de foto hieronder is een traanbuis opening in de linker neusgang bij het konijn te zien. De traanbuis opening in de neus is aan de mediale zijde in neusgangen te zien.
We laten hieronder een endoscopische foto de traanbuis opening in de rechter neusgang van een konijn zien en dat er een traanbuis canule in de opening wordt ingebracht.
We spoelen de traanbuis vanuit de traanbuis opening die in de neus uitkomt.
Op een röntgenfoto is te zien dat de traanbuis canula echt in de traanbuis zit. We hebben deze ingebracht via de neusopening.
Bij dit konijn is te zien dat de traanbuis passabel is. Als je de traanbuis vervolgens vanuit het oog spoelt dan komt er wel vocht uit de neusopening. In eerste instantie lukte het niet om vanuit de traanbuis opening bij het oog de traanbuis te spoelen naar de neus. De traanbuis wordt steeds smaller en de pus loopt vast in de steeds smaller wordende traanbuis. Andersom spoelen = tegengesteld = retrograde is makkelijker, want je spoelt vanuit een smallere traanbuis naar een wijdere traanbuis/traanzak. We hebben dit nu bij een aantal konijnen geprobeerd en het lijkt echt een goede oplossing om een verstopte traanbuis passabel te krijgen.
De nabehandeling is weer met waterige oogdruppels en antibioticum.
En als de behandeling uiteindelijk niet werkt?
Soms komt het voor dat we geen oplossing kunnen bieden, bijvoorbeeld als de kies of tand is niet te behandelen dan kan het zijn dat we geen verbetering kunnen geven omdat de traanbuis verstopt of dichtgedrukt blijft. In dat geval is het symptoom bestrijding door middel van oogdruppels op het moment dat het erg last heeft. En het oog droog maken. ALs de haren onder het oog verklitten dan is het advies deze weg te scheren en de huid in te smeren met sudocrem – zinkzalf.
Odontoma bij konijn Blue
We hebben konijn Blue gezien met een overloop oog – natte huid onder het oog en ook een verdikking vooraan de neus achter en boven de rechter boven snijtand. Op de dentale röntgenfoto’s is een sterk afwijkende rechter boven snijtand te zien. Het tandweefsel van de wortel van de rechter boven snijtand is enorm in omvang toegenomen. We zien dit als er een goedaardige tumor van tandweefsel is een zogenaamde odontoma. De traanbuis passage is belemmerd. Zolang Blue eet en levendig en actief is, is het advies door te gaan. En ter ondersteuning het oog schoon te houden en te druppelen met een oogdruppel met alleen een corticosteroïd erin. Als het proces in de weg gaat zitten omdat het te groot groeit is het advies richting inslapen te denken.
Voor dierenartsen hebben we een email met aanwijzingen gemaakt wat betreft de behandeling van traanbuis problemen. Deze bestaat uit een lezing die we bij de voorjaarsdagen en bij diverse andere workshops hebben gegeven en twee artikelen uit de Dier-en-Arts. Mocht je als dierenarts geïnteresseerd zijn dan kun je ons een email sturen.
Disclaimer wat betreft de door ons hierboven genoemde diergeneesmiddelen.
NB: Er zijn bijna geen geregistreerde diergeneesmiddelen voor konijnen.
De hierboven beschreven diergeneesmiddelen zijn geregistreerd voor het gebruik bij de hond of de kat.
Indien we als behandelend dierenarts denken dat er een diergeneeskundige noodzaak aanwezig is dan mogen we via de cascades behorend bij het Diergeneesmiddelenbesluit en de Diergeneesmiddelenregeling gebruik maken van de hierboven beschreven diergeneesmiddelen bij het konijn.
