Snot en of niezen bij het konijn
We zien regelmatig konijnen met snot en niezen. En we behandelen deze konijnen op onze manier: Eerst met een medicamenteuze behandeling, indien dit na een paar weken niet of onvoldoende werkt, dan gaan we verder onderzoek en behandeling uitvoeren!
Rhinitis of snot / niezen ….
We spreken van rhinitis of “snot” als een konijn een vieze neus heeft met neusuitvloeiing. Dit kan voorkomen met en zonder niesbuien. Maar ook als een konijn vaak niest of niesbuien heeft zonder dat er snot te zien is, is er een verdenking van snot!
Let op: Als u doorgestuurd wordt door uw dierenarts voor een behandeling met röntgenfoto’s en rhinoscopie!
We adviseren u om eerst gedurende een paar weken de neus te spoelen van uw konijn:
lees deze pagina en overleg dit advies met uw dierenarts!
Indien u nog niet begonnen bent met het spoelen van de neus bij uw konijn, dan zullen we bij het eerste bezoek zullen we in eerste instantie vaak starten met een medicamenteuze behandeling met daarbij het spoelen van de neus!
Oorzaak van de snot ….
Rhinitis of “snot” is vaak bacterieel van aard. Het kan primair een bacterieel probleem zijn, maar ook regelmatig secundair aan een ander probleem. We zien bijvoorbeeld “snot” en niezen dat veroorzaakt wordt door een ingedroogde pus sliert of een corpus alienum in een neusgang (grasaar, grasspriet of ander voedsel), een tand – of kieswortelprobleem, een abces of een tumor. We zien ook regelmatig pus uit de sinussen achterin de neusgang terecht komen en irritatie geven. De laatste drie jaren zien we door betere röntgendiagnostiek steeds vaker verkalkingen (= rinolieten) in de neusgangen.
Als er iets in de neusgang aanwezig is dat er niet hoort kan dit dermate irritatie in de neus geven dat er als reactie pus wordt gevormd. Ook zien we dat konijnen op iets dat er niet in de neusgangen hoort enorm kunnen gaan niezen. Ze kunnen echt stevige niesbuien achter elkaar hebben zonder dat er iets uit de neus komt.
Een konijn ademt door de neus ….
Een konijn ademt door zijn neus. De epiglottis ligt bovenop het palatum molle. Als er een probleem in de neusgangen aanwezig is, kan het konijn een bijgeluid met het ademen krijgen. De luchtstroom van de ademhaling gaat langs hetgeen er in de neusgang aanwezig is en dat gaat resoneren. Als er veel snot aanwezig is of er veel rinolieten (verkalkingen) in de neusgangen zitten dan kan de ademhaling bemoeilijkt worden. Het kan zelfs zo erg worden dat een konijn benauwd wordt en door de mond gaat ademhalen.
Als de adem langs de snot gaat dan kan dit de snot / pus indrogen. Dit kan dan ook weer een oorzaak zijn voor het konijn om te niezen of in erge gevallen benauwd te zijn. Er kan een pus sliert vanuit een sinusholte in de keelneusholte terecht komen en dan kan een konijn een soort reverse sneezing vertonen het lijkt alsof het konijn zich verslikt – aan het kokhalzen is.
Een vieze neus of poten door snot ….
Op de foto’s hierboven is op de linkerfoto neusuitvloeing (snot) te zien en op de rechterfoto een verkleurde neus.
Op de foto hieronder zijn vieze voorpootjes te zien.
Door het wassen van de neus krijg je ook vieze voorpoten.
Een konijn dat steeds weer niest maar er is geen snot te zien?
Het komt regelmatig voor dat een konijn niest of zelfs hele erge niesbuien heeft en zich daarbij ook soms lijkt te verslikken. Dan kan er ook sprake zijn van snot, maar deze is dan niet zichtbaar. Door de neusademhaling droogt de snot in. Het kan aangroeien tot een harde prop of lange sliert en dan gaat het konijn hier herhaaldelijk op niezen, een echte niesbui is het gevolg. We proberen als dierenarts het snot in beeld te krijgen door de neus uit te spoelen.
Een niezend konijn zonder zichtbare verschijnselen van snot:
Soms niezen konijn door stof ….
We zien af en toe konijnen die enorm aan het niezen zijn op stof.
Zorg bij een konijn dat niest voor een stofvrije omgeving!
Denk ook aan het gegeven dat een stoffige omgeving aanleiding kan geven tot niezen. Als er stoffig stro of hooi is adviseren we dit stof weg te halen. Je kunt dit doen door het uit te schudden of af te spoelen met water (in een emmer water dompelen) en daarna te drogen. Dit maakt het hooi en stro zoveel mogelijk stofvrij. Om uit te proberen of stof de oorzaak is kun je het konijn plaatsen op een bodembedekking van alleen handdoeken.
Maar het kan ook wat anders zijn ….
Bij het konijn kan besmettelijke snot voorkomen. Dit komt meestal voor bij fokkers en andere eigenaren die veel konijnen hebben (zogenaamde multi household), door een verhoogde infectiedruk. Bij de huis konijnen die wij behandelen is de snot vaak meer terug te voeren op niet besmettelijke snot, rinolieten, grassprieten of andere oorzaken. In de meeste gevallen is het maatje niet aan het snotteren. Derhalve is de snot niet besmettelijk.
Therapie ….
Het is geen leuk gezicht als een konijn snot heeft en daarbij vaak moet niezen op een dag. Een konijn ademt door de neus en als er snot in de neusgangen zit kan de ademhaling belemmerd worden. We zullen als dierenarts altijd een behandeling inzetten om de gevolgen van de snot eg te nemen of te minimaliseren.
Allereerst behandelen we konijnen met snot medicamenteus voordat we diagnostiek met röntgenfoto’s en rhinoscopie inzetten.
- Neusspoelingen
- Slijmoplossende middelen
- Antibioticum
- NSAID – pijnstillend/ontstekingsremmend middel
Indien het neusspoelen onvoldoende werkt gaan we verder onderzoek doen onder verdoving met röntgenfoto’s en rhinoscopie. Let op de kosten van een rhinoscopie bij een konijn zijn tussen de 400 en 700 euro. Het prijsverschil zit in de tijd die we ermee bezig zijn, de materialen, de medicijnen en eventueel verder onderzoek. We raden aan om eerst de neus te spoelen en antibioticum te geven, voordat we verder onderzoek onder verdoving gaan uitvoeren, omdat er een anesthesie risico van 3 – 5 % is dat een konijn niet wakker wordt bij deze behandeling!
Medicamenteuze behandeling:
We behandelen konijnen met besmettelijke snot met een antibioticum, een NSAID (pijnstiller met ontstekingsremmer) en we spoelen de neusgaten uit zodat de snot wordt weggespoeld. We gebruiken daarin een middel dat de pus oplost (acetylcysteïne 600 mg in 500 ml fysiologische zoutoplossing) zodat de pus makkelijker weg kan worden geniest. Ook gebruiken we een medicijn dat mucolytisch werkt (de pus dunner maakt) zoals broomhexine. En eventueel door het neusspoelsel een antibioticum als er veel pus aanwezig is.
Welk antibioticum ….
Er worden vaak diverse soorten antibioticum gebruikt bij konijnen met snot gedurende 5 tot 7 dagen. Onze ervaring is dat je beter een langere kuur kan geven als het antibioticum lijkt aan te slaan. We gebruiken het antibioticum formularium voor het konijn voor onze keuze qua antibioticum en laten dit antibioticum gedurende 4 tot 6 weken geven bij konijnen met snot!
Bacteriëel onderzoek en antibiogram …
Als je 100% zeker wilt zijn welk antibioticum je moet gebruiken dan moet je een bacterieel onderzoek uitvoeren. Echter in het antibioticum formularium voor het konijn wordt het mooi verwoord: “Een bacteriologisch onderzoek levert slechts zelden een bruikbaar resultaat op, aangezien contaminatie door de aanwezige neusflora moeilijk voorkomen kan worden.”
Neusspoelen ….
We adviseren om konijnen met snot de neus schoon te spoelen. De pus in de neus wordt dan weggespoeld. We gebruiken als neusspoeling fysiologische zoutoplossing met acetylcysteïne (een pus oplossend middel). Zo gaat het wegspoelen van de pus gemakkelijker, omdat het vloeibaarder wordt.
NB: mogelijk is het spoelen van de neus nog wel belangrijker dan het gebruik van een antibioticum bij konijnen met “snot”. Een neusspoeling kan ook prima zonder antibioticum in het spoelsel worden gedaan!
Het konijn wordt in een handdoek gewikkeld om het te kunnen behandelen. In de eerste week wordt er twee keer per dag de neus met 2,5 ml per neusgat uitgespoeld, er wordt steeds 0,5 – 1 ml in de neus gespoten. Na deze eerste week gaan we over naar 1x per dag de neus spoelen en als dit goed gaat naar 2-3x per week.
NB: bewaar het neus spoelsel in de koelkast om bacteriegroei te voorkomen en laat het 5 ml spuitje voor het spoelen van de neus op kamertemperatuur komen. Kook deze spuitjes ook na gebruik uit om een bacteriële besmetting van het spoelsel te voorkomen.
Wikkel het konijn in een handdoek. Dan laat het konijn het spoelen van de neus beter toe.
Detail opname van het neus spoelen
We houden het hoofd goed vast en plaatsen de 5 ml spuitopening in een neusgat, en daarna wordt de neus uitgespoeld. We brengen steeds 1-1,5 ml per keer in en niet de 5 ml in 1 keer. Dit wordt dagelijks 1 of 2x per dag gedaan. We zien geen verslik problemen bij een konijn als we de neus spoelen. Vaak komt het spoelsel gelijk uit het andere neusgat naar buiten. De linker en rechter neusgang staan met elkaar in verbinding door een orifice (opening) achterin de neusholte.
Spoel de neus met behulp van een verstuiver ….
We gebruiken vanaf juni 2022 een opzetstuk op de spuit – deze verstuift het neus spoelsel zodat het minder hard in de neusgangen terecht komt.
Zie hieronder een voorbeeld hoe een eigenaar zelf de beide neusgaten spoelt – een film die we hebben gemaakt met de eigenaar en konijn Zoef.
De konijnen laten het spoelen van de neus met een neusverstuiver op de spuit goed toe.
Als er veel snot in de neusopening aanwezig is – zuig dit weg ….
Met een neuspeer voor baby’s kun je de snot uit de neusopening wegzuigen. Druk de neuspeer in en zet de tuut in de neusopening. We gebruiken een dunne tuut op de neuspeer van het merk Nuby. Deze is bij een drogist te koop.
Hoe gaan wij te werk als u langskomt met uw konijn ….
We kijken een konijn met snot na door middel van een algemeen onderzoek. Soms zien we andere oorzaken als oorzaak voor snot zoals konijnen syfilis of zelfs myxomatose (zie de foto’s hieronder). We kijken vooral of een konijn met snot afwijkingen aan het gebit heeft. Vaak zijn tandafwijkingen, zoals eenzijdig een geribbelde tand of ontbrekende tanden een aanwijzing dat er een gebitsprobleem is.
Bij het eerste bezoek zullen we in eerste instantie vaak starten met een medicamenteuze behandeling.
Verder onderzoek met dentale neus röntgenfoto’s en een rhinoscopie:
Als de snot en/of het niezen niet overgaat dan gaan we een stap verder met diagnostiek. Hiervoor maken we dentale röntgenfoto’s en voeren een rhinoscopie uit en gaan op deze manier zoek naar een oorzaak van de snot – zie onderaan de pagina voor een onderzoek van wat we gevonden hebben bij meer dan 100 konijnen waarbij we een rhinoscopie hebben uitgevoerd.
Bij een rhinoscopie kijken we met een camera in de neus om de neusgangen te beoordelen. Het is vooral belangrijk of er tweezijdig een probleem is of dat er een eenzijdige afwijkingen aan het slijmvlies van de neusschelpen (= conchae) te zien zijn ….
Als een konijn acuut benauwd wordt of er is opeens eenzijdig snot dan moet de oorzaak in een corpus alienum = grasspriet of grasaar gezocht worden. Bij konijn Tess was er sinds enkele weken snot aanwezig. Tess is 1,13 kg zwaar en we konden bij dit kleine konijntje met onze dunne 1,9 mm scoop de oorzaak van de snot vinden en verwijderen.
Andere oorzaken van snot ….
Soms zijn er hele andere oorzaken van snot, bijvoorbeeld een besmettelijke ziekte zoals konijnen syfilis of zelfs myxomatose die de pus in de neus veroorzaken.
Lees verder over snot ….
Op de volgende pagina’s kun je lezen wat de andere oorzaken van snot zijn buiten een bacteriële infectie en hoe rhinoscopie uitgevoerd kan worden bij een konijn, met een verdoving waarbij we gasanesthesie gebruiken met een trachea tube of een V-gel ….
Lezing door EJ de Boer over snot bij het konijn
In november 2015 heb ik een lezing gehouden over een snotterende pluis bij de najaarsdag van de KNMvD.
Lees verder wat ik daar verteld heb in 2015 …..
De jaren erna hebben we dankzij betere apparatuur een enorme verbetering in diagnostiek en behandeling en vooral in ervaring die we deze jaren hebben opgedaan een veel betere behandeling van konijnen met niezen en/of snot kunnen ontwikkelen.
Update 2019: ik heb een lezing gegeven bij de Voorjaarsdagen van de KNMvD: wat is er veel veranderd in deze 4 jaar – betere dentale röntgenfoto opnames (zie bij snot door rinolieten) en betere videoendoscopie en rhinoscopen, maar vooral veel meer ervaring in de rhinoscopie bij het konijn!
Update 2020-2023: er zijn diverse lezingen en workshops geweest waarbij we andere dierenartsen hebben laten zien wat we allemaal zijn tegengekomen in de neus bij het konijn en wat we er aan hebben kunnen doen. De apparatuur en vooral de mennis van hetgeen we doen wordt steeds beter.
Lees verder wat ik daar verteld heb in 2023 …..
Niet elk snotterend konijn is hetzelfde ….
De neus uitvloeiing en het niezen door snot kan enorm verschillen. We zien konijnen die continu niezen maar waarbij bijna geen snot te zien is (ook niet als we de neus uitspoelen) tot konijn die nauwelijks niezen maar waarbij de neusgaten vol met snot zitten (zie de rechterfoto hieronder).
Zie op de komende pagina’s de verdere toelichting van de problemen waardoor snot ontstaat ….
Van 2016 tot 2020 hebben we bij meer dan 200 konijnen een rhinoscopie uitgevoerd.
We zijn daarbij het volgende tegen gekomen:
– snot – niezen door stof (in hooi en stro)
– snot door rhinitis = besmettelijke snot = bacterieel probleem
– snot door iets in de neus – grasspriet – corpus alienum
– snot door rinolieten = verkalkingen in de neusgangen
– snot door een tand – kieswortel probleem
– snot door een abces in de neusholte
– snot door een tumor
– snot door een traanbuis probleem
– snot door sinisitus – sinus maxillaris
We zullen op de volgende pagina’s toelichten hoe we dit onderzoek uitvoeren ….
Voor dierenartsen hebben we een email met aanwijzingen gemaakt wat betreft de behandeling van snot en/of niezen bij het konijn.
Mocht u als dierenarts vragen heeft dan kunt u deze naar ons mailen. We hebben een kant en klaar antwoord met nog meer toelichting, zoals een lezing en artikelen die we hebben geschreven in het blad Dier-en-Arts.
