Het normale gebit:
Het gebit van het konijn bestaat uit 28 gebitselementen:
* 4 snijtanden
* 2 stifttanden
* 22 kiezen (6 kiezen per bovenkaak en 5 kiezen per onderkaak) .
De melktanden van het konijn wisselen in een periode vlak voor de geboorte tot 3 – 5 weken na de geboorte.
De tanden en kiezen groeien gedurende het gehele leven!
De groei van de snijtanden is 2 – 2 ,4 mm per week. De groei van de tanden is dus 10 cm per jaar. Dit geldt voor de onder en de boven snijtanden! De groei en slijtage moet derhalve wel in evenwicht zijn, anders ontstaan er gebitsproblemen!
De groei van de kiezen is 2 tot 4 mm per maand.
Stifttanden zie je alleen bij konijnen en hazen ….
Stifttanden zijn kleine tandjes die achter de snijtanden van de bovenkaak staan. Dit onderscheidt konijnen van knaagdieren zoals bijvoorbeeld de cavia en andere knaagdieren.
Knagers ….
Alhoewel een konijn geen knaagdier is, is het wel een uitmuntende knager. Dit komt mede doordat tanden en kiezen door middel van lamellen tussen de wortel en het slijmvlies van de tandkas diep in het bot verankerd zijn. Ongeveer 2/3e van de tand bestaat uit wortel! Het gedeelte boven het slijmvlies noemen we de klinische kroon en het gedeelte onder het slijmvlies noemen we de reserve kroon. In het onderste gedeelte is een open wortelkanaal met de tand of twee kieswortels erin. Dit gedeelte van het gebitselement heet de apex.
Op de röntgenfoto hieronder zie je hoe de tanden en kiezen in de kaak zitten:
Levenslang groeien ….
De tanden en kiezen van konijnen hebben een open wortel en groeien gedurende hun hele leven door. De snijtanden groeien 2-2.4 mm per week. Dit is dus bijna 10 cm per jaar! Deze groei wordt opgevangen door slijtage van de tanden en kiezen. De slijtage vindt plaats als gevolg van het knagen en kauwen op voedsel. Het is belangrijk dat groei en slijtage met elkaar in evenwicht zijn.
Slijtage groei en slijtage moet in evenwicht zijn ….
Bij een normaal gebit staan de boven snijtanden voor de onder snijtanden en raken de onder snijtanden de stifttanden. Hierdoor slijten de snijtanden beitelvormig op elkaar af en zijn ze zeer geschikt om mee te kunnen knagen. De tanden worden gebruikt om te knagen: het eten wordt in kleine stukjes gebeten om in de mond te kunnen worden opgenomen door de lippen en de tong.
Als je weet dat de tanden 10 cm groeien per jaar dan moet er ook 10 cm worden afgesleten!
De kiezen ….
De kiezen bij het konijn zijn normaal wit qua kleur, symmetrisch links – rechts – boven en onder.
De kiezen slijten af door het constant kauwen op het voer. Ze nemen grote hoeveelheden ruw vezelig voer op met lage energie. Het konijn verkleint zijn voer door tijdens het kauwen zijn kiezen horizontaal te bewegen. Deze kiezen hebben scherpe richels die het eten als het ware afsnijden / knippen. Bij dit proces, maar ook zonder voer bewegen de kiezen over elkaar en de richels ontstaan doordat er harde glazuur richels zijn en zachter dentine dalen.
Hoe eet een konijn?
Een konijn een normaal heel veel voedsel dat laag in energie maar hoog in ruwvezel is. Omdat een konijn veel ruwvoer eet zullen de tanden en kiezen sterk slijten, de groei moet dermate zijn dat de groei en slijtage in evenwicht moet zijn.
De glazuurrichels op de kiezen maken het voer klein met de zijdelingse kauwbeweging. Als je op de onderstaande foto’s kijkt zie je de scherpe richels op de kiezen.
De kauw beweging is zijdelings
Op de film hieronder is te zien dat een konijn met een zijdelingse kauw beweging het voedsel klein kauwt.
De tandformule van het konijn
Als we de tanden en kiezen bij het konijn beschrijven dan kunnen we een numerieke methode gebruiken. Alle tanden en kiezen krijgen net als bij de hond en de kat een nummer. Er zijn 4 kwadranten, te beginnen rechts bovenaan met de 101. Links boven met de 201. Linksonder met 301 en rechtsonder met 401. Zie de tandfiormule kaarten hieronder.
